موسم بهار و صفای دوچندان استراحت یا پیاده روی با نسیم و دریا روی شن های ماسه ای روان سواحل مازندران است؛ اما وجود این چالش همیشگی طراوت فضای دل انگیز ساحل را دلزده کرده وقتی که ساحل رنگ زباله می گیرد.
به گزارش ایرنا، رمز سواحل، صدای مواج و عطر روح بخش نسیم دریاست؛ آن سوی دیگر قایق های منتظر مسافران و گردشگران را می بینی که روی شن ها نشسته اند؛ اگرچه سالهاست اعتراض از فساد زباله در سواحل خزر به ویژه غرب مازندران خبر می شود اما این داستان غم انگیز همچنان ادامه دارد.
از جمله مناطق ساحلی مفرح و روح انگیز ۱۵ شهرستان ساحلی مازندران منطقه سیترا در نوشهر و ساحل محمود آباد و نور و چالوس بوده که شمار زیادی گردشگران و مسافران این مناطق را برای پیاده روی و ورزش صبحگاهی انتخاب می کنند که چهره زشت زباله های پراکنده موجب شده تا از فضای طرب انگیز ساحل و دریا لذت تمام نبری و خاطره خوشی از ساحل نداشته باشی.
ای کاش با در دریا در چهارچوب قوانین زیست محیطی قرارداد رسمی می بستیم و بر ضمانت رعایت مفاد آن تاکید می شد تا دیگر دغدغه ساحل پر از انباشت زباله خبری نبود.
اینجا سواحل غرب مازندران است که ساحل بدون زباله آن، دل انگیز و طرب انگیز و خاطره انگیز است اما زباله های پراکنده آن استراحت و ورزش کردن که هیج بلکه حس دریا رفتن را از تو می گیرد. وقتی اندوه زباله روح ساحل را رنج می دهد جای تامل است و از خود می پرسی چرا این چنین.
داشتن ساحل زیباتر از آب
چه خوب می گفت آن دلداده عاشق محیط زیست که دلش دریا می خواهد که ساحلش زیباتر تر از آب باشد و یا آن مسافری که گفت دیگر ساحل مازندران با این زباله های پراکنده آن طراوت و عطر نسیم روح بخش همیشگی را ندارد.
و گردشگر دیگری این دغدغه ساحل نوشهر را این چنین تعریف کرد و گفت” وقتی زباله را در ساحل مشاهده می کنیم خواب مرگ دریای خزر را می بینم چرا که دریا، بند نافش با ساحل زیبا وصل است بله اینگونه زباله های انباشته و رها شده سواحل دریا را آزار می دهد.
با وجود این معضل و استمرار آن از سه دهه گذشته تا امروز بدون شک باید به زنده بودن ساحل زیبای خزر مشکوک شد، سوالی که در اذهان مسافران و گردشگران و اهالی مطرح است این که متولیان امر چرا برای برون رفت این چالش برنامه اصولی ندارند؟ و دیگر آیا نمی توان برای پاکسازی نوار ساحلی مازندران به ویژه غرب این استان و حتی نوار ساحلی شمال و حاشیه های رودخانه های منتهی به آن رصد و نظارت مستمر داشت و یا کمیته ویژه برای این مهم در نظر گرفت؟
کنشگران زیست محیطی می پرسند چرا به محیط زیست از جمله ابرچالش های زمان ما بی توجه می شود؟ چرا برای رفع این معضل فراگیر زباله های پراکنده در سواحل دورهمی با متولیان امر با مسافران و اهالی هر منطقه برگزار نمی شود؟ چرا برای حفظ محیط زیست از سواحل گرفته تا عرصه های جنگلی مازندران از مسوولیت اجتماعی مسافران بهره گرفته نمی شود؟
با محیط پاک خاطره های قشگ سواحل بسازیم
ای مسافران شمال، ای اهالی بومی نوار ساحلی مازندران و خزر- آیا دریا و جنگل و کوهستان این مناطق برای تو خاطره نمی سازد، خاطره های دریا، خاطره های شمال، خاطره های جنگل، خاطره های شنا، پس چرا چنین با محیط زیست برخورد می کنید و روح طبیعت را با ریختن زباله آزار می دهید و تو ای مسوول نهادهای مربوط چرا دغدغه دریا و ساحل را در برنامه ریزی هایتان جدی نمی گیرید.
و تو ای متولی امر شهرستان های ساحلی غرب مازندران چرا برای جمع آوری زباله های پراکنده و مهمتر نریختن آن در سواحل، آموزش و فرهنگ سازی را جدی نمی گیرید و یا افرادی خاصی را برای پاکسازی در همه ایام سال به ویژه در پیک مسافران در نظر نمی گیرید؟ آیا هنوز به این باور نرسیده اید که توسعه صنعت گردشگری مستلزم داشتن محیط زیست زیباست تا انبوه مسافران مجذوب مناظر بی بدیل هر منطقه شوند.
متولیان امر اگر در برنامه ریزی های طولانی مدت در ۴۰ سال اخیر آموزش و فرهنگ سازی نریختن زباله در محیط پیرامونی هر شهر و روستا و یا هر مناطق گردشگری را جدی می گرفتند امروز نمودار بی توجهی به محیط زیست اینقدر افزایشی نمی شد.
پراکندگی زباله در سواحل شهرستان های مازندران که سالانه پذیرای میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی بوده به اعتقاد کارشناسان، ظلم مضاعف بر سیمای سواحل و مهمتر صنعت گردشگری استان است که باید برای برون رفت از مشکل تدابیر ویژه ای اتخاذ شود.
شهرستان‌های غرب مازندران با برخورداری از جاذبه‌های منحصر به فرد طبیعی و تاریخی به اعتقاد مسافران این خطه، اطلس تمام نمای گردشگری ایران است که هر مسافر و گردشگری داخلی و خارجی کافی است یکبار از این اقلیم دیدن کند تا مجذوب زیبایی‌های آن شود.
وجود آبشارها، آب های سرد و گرم معدنی، بوستان های جنگلی، غارها، چشمه‌ها، دریاچه، یادمان های تاریخی، صدها مراکز اقامتی و پذیرایی و تفریحی و به ویژه نزدیکی کوه، دریا و جنگل این منطقه را به عنوان قطب مهم گردشگری در کشور و حتی جهان مطرح کرده است.
کوه و دریا و جنگل های غرب مازندران در هر موسمی با جلوه‌گری زیبایی های گوناگونش اطلس تمام نمای نقاشی الهی است و مناظر بی بدیل آن هر بیننده‌ای را به تامل وا می‌دارد که متاسفانه پراکندگی زباله ها سیمای این مناطق را زشت کرده است.
شماری از کارشناسان حوزه گردشگری پراکندگی زباله ها در سواحل غرب مازندران را ظلم مضاعف بر صنعت گردشگری منطقه برشمردند که تاکید می کنند که برای رفع این چالش باید فرهنگ سازی و اطلاع رسانی و نهادهای مربوط نیز برنامه ریزی اصولی کرد.
نوشهر و چالوس و رامسر پذیرای بیشترین مسافران نوروزی مازندران
بنا به آمار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران از مجموع ۱۵ میلیون نفر شب اقامت مسافران تعطیلات نوروزی این استان حجم بیشتر این اقامت‌ها در مناطق غربی این خطه در شهرستان‌های چالوس، نوشهر و رامسر بود.
با این توصیف، نباید سیمای سواحل غرب مازندران از زخم پراکندگی زباله در رنج باشد؟ گردشگر این دیار نباید زباله اش را در طبیعت بریزد؟ رها سازی زباله در هر منطقه از دریا، کوه و جنگل روا نیست و امکانات جمع آوری زباله نظیر سطل آشغال در همه نقاط سواحل باید فراهم باشد.
بر اساس آمار موجود روزانه به طور متوسط در شرایط عادی افزون بر چهار هزار تن زباله در مازندران تولید می شود که در فصول ورود مسافران و گردشگران، این میزان تولید به ۲ تا سه برابر افزایش می یابد.
استان مازندران ۳۴۸ کیلومتر ساحل در ۱۵ شهرستان از گلوگاه تا رامسر در غرب مازندران و استان گیلان دارای ۲۸۰ کیلومتر نوار ساحلی در ۹ شهرستان از چابکسر در شرق استان گرفته تا آستارا در غرب و استان گلستان افزون بر یکصد کیلومتر ساحل دارد که در شهرستان های بندرگز، بندرترکمن و گمیشان واقع شده است.
دریای خزر با وسعت ۶۰۰ هزار و ۳۸۴ کیلومتر مربع بزرگترین دریاچه یا کوچکترین دریای جهان محصور در خشکی؛ ثروتی بزرگ در شمال ایران است که بهره مندی از سواحل و مواهبش در زمینه های مختلف نیازمند برنامه ریزی علمی و نقشه راه اصولی است.
نکته مهم دیگر در این ارتباط این که تولید زباله امر جدایی ناپذیر از صنعت گردشگری است و این که برخی آن را برای استان های مسافرخیز از جمله مازندران تهدید زیست محیطی می دانند چنین رویکردی در دنیای صنعتی امروز پذیرفتنی نبوده بلکه باید زیرساخت مراکز انباشت و فرآوری زباله را برای درآمدزایی به فناوری روز تجهیز کرد.
کشوری گردشگرپذیر دنیا زباله را به فرصت تبدیل کردند
استاد رشته گردشگری دانشگاه های غرب مازندران و شرق گیلان با بیان این که برای هر پدیده یا رویدادی جدولی از فرصت ها و تهدیدها تعریف می شود، گفت : اگرچه زباله یک تهدید زیست محیطی است ولی سوال اینجاست که آیا در دنیا این چالش را تبدیل به فرصت نکردند؟.
محمدرضا اورمزدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : به طور مثال حجم گردشگرانی که امروز وارد کشورهای اسپانیا، فرانسه، یونان، برخی از کشورهای جنوب شرق آسیا، ترکیه و امارات می شوند که قابل قیاس با کشور ما نیست پس این کشورهای گردشگرپذیر چگونه این چالش را برطرف کردند؟.
وی گفت: سازمان مدیریت پسماند زباله در شهرداری ها باید مدیریت هوشمندانه و به روز و برای این امر مهم پیش بینی هایی داشته باشد به طور مثال در شهرهای ساحلی غرب مازندران در ایام خاصی از سال به ویژه تعطیلات نوروزی و ماه پایانی فصل تابستان اوج ورود گردشگران را داریم، بنابراین این سازمان می تواند حجم مسافران را رصد و برنامه ریزی و تدابیری برای حل زباله آنان اتخاذ کند.
وی خاطرنشان کرد : از زباله مسافران می شود فرآورده های تولیدی خوبی داشته باشیم و در اقتصاد، معیشت اهالی، توسعه کارآفرینی و حتی مشکلات زیست محیطی منطقه بسیار کمک کند.
این استاد دانشگاه یادآور شد: چرا شهرداری ها و دهیاری ها و نهادهای دخیل در امر زباله تدابیری نیندیشیدند و یا اگر تدبیری داشتند خروجی آن چه بوده است؟
اورمزدی تصریح کرد : در بحث زباله، تفکیک از مبدا، جمع آوری و حمل آن مطرح است و بردن آن به سایت پسماند و تبدیل آن به کودها و فرآورده های مختلف، حال نهادهای مربوط چقدر درست عمل کرده اند و چقدر برنامه ریزی داشتند تا جامعه از آن اطلاع یابد.
وی به عنوان مثال با اشاره به مشخص بودن جمعیت ثابت و شناور در هفت شهرستان غرب مازندران بیان کرد : آیا مسوولان امر پیش بینی جمعیت شناور را در برنامه ریزی ها لحاظ می کنند؟ هنگامی که آماری درست از جمعیت گردشگران نداشته باشیم نمی شود به حل مشکلات مربوط امید داشت.
وی ادامه داد : در بحث زباله به طور مشخص ابتدا باید تحلیل جمعیتی درست از سال های گذشته، سال فعلی و پیش بینی سال های آینده داشته باشیم که این کار اکنون با دوربین های تردد شمار مستقر در ورودی شهرها پایش می شود.
ضرورت افزایش مدیریت بهره وری های حوزه مدیریت پسماند
اورمزدی تصریح کرد: بنابراین باید بهره وری های حوزه مدیریت پسماند را افزایش داد و نهادهای تصمیم ساز نظیر وزارت کشور، سازمان شهرداری ها و دهیاری ها و سازمان محیط زیست باید در شهرهای گردشگرپذیر پیش یابی داشته باشند تا در زمان اوج مسافران تا دچار سکته محیط زیستی نشویم.
وی اضافه کرد : نکته دیگر این که موضوع زباله مسافران در بسیاری از کشورهای دنیا حل شده چرا که آنها پیش یابی لازم و نرم افزارهای آماری مختص این کار را دارند و آن را یک فرصت می دانند اما در کشور ما زباله را تهدید زیست محیطی می دانیم چون نتوانستیم تاکنون فرصت سازی کنیم.
این استاد گردشگری با بیان این که امروز در گردشگری دنیا بحث رقابت پذیری مطرح است، گفت : بدان معنی که شهرهای گردشگری دنیا می آیند گزارش می دهند که در فلان فصل این شمار گردشگران را خدمات دادیم بعد هم خروجی را اعلام و آنگاه عملکردشان را با شهرهای دیگر گردشگرپذیر مقایسه می کنند.
برطرف شدن مشکلات با تهیه نقشه راه گردشگری سواحل
وی افزود: در بحث زباله نیز رقابت پذیری مطرح است یعنی این کشورها اعلام می کنند از کنار گردشگری این مقدار زباله تولید شد و از زباله هم این مقدار منفعت اقتصادی بردند.
اورمزدی خاطرنشان کرد: سازمان جهانی گردشگری که مقر آن در کشور اسپانیا است تمام این نوع گزارش ها را به ریز اعلام می کند اما در کشورمان وزارت میراث فرهنگی، سازمان محیط زیست و یا سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور گزارش هایی از این دست دارد اما منسجم نیست، بحث به هنگام سازی آمار از یک سو و تجمیع این گزارش بحث دیگری است که متاسفانه نداریم.
وی نداشتن نقشه راه را چالش اصلی صنعت گردشگری کشور به ویژه در استان مازندران برشمرد و گفت : اگر نقشه راه گردشگری داشته باشیم همه چالش های فراروی این صنعت برطرف می شود.
کارشناسان بهداشتی می گویند رهاسازی کیسه های نایلونی و ظروف یک بار مصرف پلاستیکی در سواحل به مرور منابع آبی و خاکی را تهدید می‌کند که این معضل در نوار ساحلی مازندران و حتی عرصه های طبیعی بیشتر مشاهده می شود.
آنان تاکید می کنند مدیریت شهرهای ساحلی که پذیرای میلیون ها مسافر داخلی و خارجی است باید تدابیر ویژه ای اتخاذ کند و با در نظر گرفتن سطل های جمع آوری زباله در هر منطقه ای از سواحل نسبت به حل این معضل تلاش مضاعف داشته باشند.
ظلم مضاعف و نابخشودنی
به گفته کارشناسان بهداشت محیط غرب مازندران در زمان جاضر آمار مربوط و متمرکز از مقدار انباشت زباله در سواحل شمال کشور به ویژه مازندران از سوی نهادهای مربوط وجود ندارد.
این بی تفاوتی نسبت به ریختن زباله در هر مکانی در شهرستان های گردشگر پذیر مازندران ظلم مضاعف و نابخشودنی بر محیط زیست بوده که کارشناسان معتقدند برای برون رفت این منطقه از زباله نیازمند فرهنگ سازی و اطلاع رسانی و برنامه ریزی نهادهای مربوط است.
البته برخی از شهرداری های منطقه ساحلی غرب مازندران نسبت به پاکسازی سواحل از زباله، برنامه ریزی موقت دارند که این راهبرد باید در طول سال به ویژه در ایام گردشگری مستمر تکرار بشود تا دغدغه ای در این ارتباط وجود نداشته باشند.
سواحل مازندران علاوه بر زخم زباله های پراکنده از دپوی انباشت زباله شهری نیز در رنج است به عنوان مثال می توان به دپوری زباله محمودآباد در ساحل این شهرستان اشاره کرد که بوی تعفن آن برای همگان آزاد دهنده است.
به تازگی دستور اکید مهدی رستمی رستمی استاندار مازندران مبنی بر حضور مستمر و نظارت جدی بر روند تخلیه کامل زباله‌های دپو شده در ساحل محمودآباد امیدواری از استفاده از سواحل را دو چندان کرده است.
پیرو این دسور العمل مقرر شد تا بعد از پاکسازی کامل زباله‌ها از کل مسیر ساحلی این شهرستان، نسبت به احداث پارک و جاده ساحلی در محل فعلی دپوی زباله اقدام شود.
این اقدام استاندار مازندران نشان از عزم جدی استان برای رفع معضل دیرینه انباشت زباله در سواحل و حفظ محیط زیست این منطقه گردشگرپذیر دارد، انتظار می‌رود با نظارت مستمر و اقدامات قاطع، ساحل همه جای مازندران از لوث پراکندگی زباله ها پاک و منزه شود و بیش از پیش به مکانی تفریحی و سالم برای شهروندان و گردشگران تبدیل شود.
