شهرستان طرقبه شاندیز با مناظر طبیعی زیبا، جاذبه‌های گردشگری متعدد و آب و هوای دلپذیر، به یکی از مقاصد محبوب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است؛ گرچه این شهرستان به عنوان یکی از مراکز اصلی گردشگری در استان خراسان رضوی، هرساله میزبان میلیون‌ها مسافر و گردشگر است اما با افزایش تعداد بازدیدکنندگان، موضوع مدیریت پسماند و حفاظت از محیط‌زیست به یک مسئله حیاتی و چالش‌برانگیز تبدیل شده است.
با ورود میلیون‌ها گردشگر به این منطقه، حجم پسماند تولیدی به طرز چشمگیری افزایش پیدا می‌کند و بطری‌های پلاستیکی، بسته‌های غذایی و دیگر اقلام مصرفی هستند که در طبیعت رها می‌شوند به خصوص در روزهای تعطیل و فصل‌های پرگردشگر، این مشکل تشدید می‌شود و به آلودگی محیط‌زیست و تخریب زیبایی‌های طبیعی منجر می‌شود.
تولید روزانه ۱۵۰ تن زباله
شهرستان طرقبه شاندیز با مناظر طبیعی زیبا و جاذبه‌های گردشگری فراوان، نه تنها به مقصدی ایده‌آل برای تفریح و استراحت تبدیل شده، بلکه چالشی جدی در زمینه مدیریت پسماندها و زباله‌ها نیز به وجود آورده است.
یدالله بشکنی، فرماندار شهرستان طرقبه شاندیز، در گفت‌وگو با ایسنا به معضل زیست‌محیطی ناشی از پسماندهای به جا مانده از گردشگران اشاره کرد و گفت: بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند به آسیب‌های جدی به اکوسیستم منطقه منجر شود.
وی یکی از معضلات زیست‌محیطی شهرستان را پسماندهایی که گردشگران پس از حضورشان در شهرستان به جای می‌گذارند دانست و گفت: طرقبه شاندیز یکی از مهم‌ترین شهرستان‌های گردشگرپذیر استان است که هر هفته پذیرای خیل عظیمی از مسافران، مجاوران و گردشگران است.
فرماندار شهرستان طرقبه شاندیز، بیان کرد: گرچه تاکنون سه روستا به عنوان روستای هدف گردشگری به ثبت نرسیده اما ۴۳ روستای شهرستان ظرفیت و پتانسیل حضور گردشگران را دارند.
وی با اشاره به اینکه ماهیانه بیش از سه میلیون خودرو وارد شهرستان طرقبه شاندیز می‌شود و تعداد قابل توجهی از مسافران و گردشگران زباله و پسماند خود را در طبیعت رها می‌کنند گفت: گردشگران و مسافران پس از حضور در مناطق روستایی، ییلاقات و هفت رودخانه دائمی؛ پسماند خود را به مکان‌هایی که از قبل پیش‌بینی شده تحویل نمی‌دهند و این به یک معضل زیست‌محیطی تبدیل شده است.
بشکنی با بیان اینکه این بی‌توجهی کار دهیاران، شهرداران، بخشداران، محیط‌زیست و مجموعه ستاد پسماند شهرستان را بسیار سخت کرده است، اظهار کرد: حجم قابل توجهی از نیرو، تجهیزات و امکانات شهرستان فقط برای جمع‌آوری پسماندها و زباله‌ها پیش‌بینی شده است.
وی با اعلام اینکه فقط در ایام تعطیلات نوروز بیش از ۱۰۰ کامیون زباله و نخاله از محور مشهد شاندیز جمع‌آوری شد، خاطرنشان کرد: برخی حریم‌ها مربوط به شهرداری‌های طرقبه شاندیز یا دهیاری‌ها است که انجام وظیفه می‌کنند، البته خارج از حرایم به ویژه محور حسن‌آباد و فرمانیه زباله‌ها را در حاشیه خیابان دپو می‌کنند که مسئولیت ستاد پسماند شهرستان را افزایش می‌دهد.
فرماندار طرقبه شاندیز با ارائه راهکارهایی برای کاهش زباله در شهرستان طرقبه شاندیز افزود: باید فرهنگ تفکیک زباله ابتدا از رستوران‌ها، واحدهای پذیرایی و اقامتی آغاز شود که اگر رعایت شود بخش قابل توجهی از مشکلات رفع می‌شود.
وی با بیان اینکه به دلیل عدم تفکیک زباله شاهد حضور زباله گردها در منطقه هستیم، گفت: این افراد برای جمع‌آوری مواد پلاستیکی، کیسه‌های زباله را پاره و رهاسازی می‌کنند.
بشکنی با اشاره به اینکه بیشترین آسیب به محیط‌زیست از سوی زباله گردها وارد می‌شود که باید تدابیر ویژه‌ای در این خصوص اتخاذ شود، اظهار کرد: باید رستوران‌ها، مراکز اقامتی و واحدهایی که تولید زباله دارند موظف باشند که زباله‌هایشان را به ستاد پسماند تحویل دهند.
وی با بیان اینکه تمامی دهیاران در روستاها زباله‌گاه و سطل‌های زباله بزرگی را تعبیه کرده‌اند و به طور مرتب جمع‌آوری زباله را دارند، خاطرنشان کرد: فقط اگر یک روز زباله‌های شهرستان جمع‌آوری نشود بیش از ۱۵۰ تن زباله معضلات جدی را به وجود خواهد آورد.
فرماندار شهرستان طرقبه شاندیز، در ادامه از گردشگران، شهروندان و زائران خواست هنگام ورود به طرقبه شاندیز این شهر را مانند خانه خودشان بدانند و از ریختن زباله در طبیعت پرهیز کنند تا افراد بیشتری بتوانند از ظرفیت گردشگری و مناظر بکر شهرستان بهره‌مند شوند.
مدیریت پسماند، نیازمند همکاری همه‌جانبه گردشگران
مجید غلامی رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان طرقبه شاندیز به ایسنا گفت: ورود تعداد زیادی از گردشگران، به همراه نبود زیرساخت‌های مناسب و کمبود حمایت لجستیکی و زیرساختی از سوی شهرداری مشهد و برخی دیگر از نهادها، باعث بروز مشکلاتی شده است که نیازمند توجه و رسیدگی ویژه‌ای است.
وی تأکید کرد: به ویژه در ایام تعطیلات آخر هفته و سایر مناسبت‌ها، تعداد زیادی از گردشگران و ساکنان مناطق مجاور به شهرستان طرقبه شاندیز وارد می‌شوند؛ اما به دلیل فراهم نبودن شرایط مناسب از نظر فرهنگ‌سازی و کمبود سطل‌های زباله، گاهی شاهد صحنه‌های ناخوشایند و ناپسند ناشی از پراکندگی و عدم مدیریت پسماند، به ویژه در محور شاندیز هستیم.
غلامی بیان کرد: هرچند اقدامات انجام شده در این زمینه به بهبود وضعیت کمک کرده است، اما هنوز کارهای زیادی باقی مانده است و مدیریت پسماند در شهرستان طرقبه شاندیز به عنوان یک مقصد گردشگری، نیازمند همکاری همه‌جانبه گردشگران، جامعه محلی و مسئولان است.
وی با اشاره به اهمیت ساماندهی و جمع‌آوری زباله‌ها و مدیریت اصولی پسماندها در شهرستان، گفت: عوامل متعددی باعث رهاسازی زباله توسط گردشگران می‌شود که از جمله این عوامل می‌توان به فرهنگ‌سازی ناکافی، عدم آگاهی از عواقب این عمل، عدم رعایت مسائل زیست‌محیطی توسط شهروندان، تفکیک نادرست زباله توسط برخی افراد و همچنین سوء استفاده از زباله‌های کثیف اشاره کرد.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان طرقبه شاندیز افزود: رهاسازی زباله توسط گردشگران موجب می‌شود که زباله‌های پلاستیکی به ویژه در طبیعت شهرستان و مسیرهای مواصلاتی مانند شاندیز و طرقبه پراکنده شوند و این امر منجر به ایجاد وضعیت ناخوشایند و آلودگی در این مناطق می‌شود.
وی با اشاره به اینکه بارها در حاشیه جاده شاندیز مشاهده شده که افراد زباله را از پنجره خودروهای خود به بیرون پرتاب می‌کنند، اظهار کرد: اگرچه نیروهای راهداری و شهرداری طرقبه و شاندیز در حال پاک‌سازی این مناطق هستند، اما متأسفانه همچنان با حجم زیادی از زباله مواجه‌اند.
غلامی تأکید کرد: از شهروندان انتظار داریم که از پرتاب زباله به بیرون از خودرو خودداری کنند؛ ضمن اینکه سازمان حفاظت محیط‌زیست تلاش کرده است که با فرهنگ‌سازی، تذکر به دهیاری‌ها و حتی توزیع رایگان کیسه‌های زباله در دهیاری‌های روستاهای کنگ، زشک و سایر مناطق، از رهاسازی زباله در طبیعت جلوگیری کند.
وی افزود: با این اقدامات، میزان رهاسازی زباله در حاشیه رودخانه‌ها و مناطق طبیعی به طور قابل توجهی کاهش یافته است، همچنین طرح توزیع رایگان کیسه‌های زباله و برگزاری کلاس‌های آموزشی در مدارس طرقبه شاندیز نیز اجرا شده و بازخورد بسیار مثبتی داشته است.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان طرقبه شاندیز با اشاره به اینکه کیسه‌های توزیع شده زیست‌تخریب‌پذیر هستند، تأکید کرد: از جمله پیامدهای ناگوار این معضل در فصول گرم سال، افزایش پشه سالک، بیماری‌های عفونی و سایر مشکلات بهداشتی است؛ همچنین، معضلات اجتماعی ناشی از حضور زباله‌گردها که نتیجه عدم مدیریت صحیح پسماندهاست، در طرقبه شاندیز نیز مشابه حاشیه شهر مشهد مشاهده می‌شود.
وی افزایش تعداد زباله‌گردها را از دیگر عواقب رهاسازی زباله در طبیعت طرقبه شاندیز دانست و افزود: زباله‌گردها با جمع‌آوری زباله‌های با ارزش که دارای ارزش اقتصادی هستند، زباله‌های آلوده‌تر را به طرز ناپسندی در طبیعت رها می‌کنند.
غلامی مدیریت صحیح پسماندها را تنها راه حل در تمامی حوزه‌ها، از جمله پسماندهای صنعتی و زباله‌های عادی و خانگی دانست و گفت: در حوزه شهری مشکلی وجود ندارد، اما در بخشداری‌ها مشکلات بیشتری وجود دارد که ناشی از نبود سرفصل‌های اعتباری است؛ گرچه بودجه کافی برای جمع‌آوری زباله وجود ندارد ولی راهکارهایی در کارگروه مدیریت پسماند شهرستان پیش‌بینی شده است.
وی همچنین رهاسازی زباله توسط دست‌فروشان پس از فروش کالاهایشان در طبیعت را یکی دیگر از مشکلات زیست‌محیطی دانست و افزود: برخوردهای لازم با این متخلفان انجام خواهد شد.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان طرقبه شاندیز، پلاستیک را به عنوان عمده‌ترین نوع زباله‌ای که در طبیعت، به ویژه در شاندیز، رها می‌شود، معرفی کرد و افزود: در چارچوب کارگروه مدیریت پسماند شهرستان، مصوبات بسیار خوبی به تصویب رسیده است و تأکید شده که پسماندهای صنعتی باید مطابق با قوانین و مقررات در سامانه جامع محیط‌زیست ثبت شوند.
وی همچنین بیان کرد: شهرداری‌های مشهد، طرقبه و شاندیز موظف هستند بخشی از فضاهای اطلاع‌رسانی شهری را به فرهنگ‌سازی اختصاص دهند.
غلامی در ادامه با تأکید بر اینکه رها کردن زباله‌ها در طبیعت نه تنها باعث آلودگی خاک و آب می‌شود، بلکه به اکوسیستم‌های محلی آسیب می‌زند، افزود: زباله‌ها می‌توانند برای حیات‌وحش خطرناک باشند و زندگی گیاهان و جانوران بومی را تهدید کنند؛ ضمن اینکه پلاستیک‌ها و دیگر مواد غیرقابل تجزیه می‌توانند سال‌ها در محیط باقی بمانند و به تبعات منفی زیست‌محیطی منجر شوند.
مدیریت پسماند در شهرستان طرقبه شاندیز به عنوان یک مقصد گردشگری، نیازمند همکاری همه‌جانبه گردشگران، جامعه محلی و مسئولان است. با افزایش آگاهی، ایجاد زیرساخت‌های مناسب و توسعه فرهنگ مسئولیت‌پذیری، می‌توان به حفظ زیبایی‌های طبیعی و سلامت محیط‌زیست کمک کرد.
این اقدامات نه‌تنها به بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی کمک می‌کند، بلکه تجربه بهتری را برای گردشگران فراهم می‌آورد؛ با توجه به اهمیت این موضوع، باید تلاش‌های بیشتری برای ارتقاء سطح آگاهی و مدیریت پسماند در این شهرستان انجام شود تا گردشگری پایدار و دوستدار محیط‌زیست تحقق یابد.
